Μικρό και νεραϊδοφερμένο, παραμύθι αγαπημένο,
θα γυρίσει, θα γυρίσει, μία πόρτα θα χτυπήσει,
ίσως να ’ναι η δική μας!
Το Κάστρο της Νεράιδας
Μια φορά κι έναν καιρό, τον παλιό καιρό, ζούσαν μέσα στις θάλασσες, στις λίμνες και στα ποτάμια κάτι πανώριες κορασιές χωρίς να ’χουν μάνα και πατέρα ή κι αδέρφια, που δεν γέραζαν ποτέ, όσα χρόνια κι αν περνούσαν από πάνω τους, κι αυτές οι κορασιές λέγονταν Νεράιδες.
Σ' εκείνα τα μακρινά χρόνια, που ζούσαν οι Νεράιδες στα διάφορα στεκούμενα και τρεχούμενα νερά, ζούσαν κι άλλες πανώριες κορασιές, μέσα στ' απάτητα λόγγα, στα λαγκάδια και γύρω στις κρουσταλλένιες και καθαρογάργαρες βρύσες και στις νεροσυρμές. Οι Ξωτικές. Κι αυτές χωρίς μάνα και πατέρα κι αδέρφια, που δεν γνώριζαν ποτέ τα γεράματα κι είχαν απάνω-κάτω τα ίδια γνωρίσματα με τις Νεράιδες.
Καμιά φορά Νεράιδες και Ξωτικές, που θεωρούνταν μεταξύ τους ως πρωτοξαδέρφες, ανταμώνονταν, όπως τις έφερναν οι άνεμοι: ή στη θάλασσα και στις λίμνες, αν ο άνεμος ήταν βουνίσιος, ή στους λόγγους αν ο άνεμος ήταν θαλασσινός. Τότε γίνονταν μεγάλο πανηγύρι και μεγάλη χαρά…
[…..]
Τον καιρό εκείνο, που είχαν τα ποτάμια, οι λίμνες και οι θάλασσες Νεράιδες, και τα λόγγα, οι λαγκαδιές, οι νεροσυρμές κι οι βρύσες Ξωτικιές, υπήρχαν κι εδώ στη λίμνη μας τέτοιες Νεράιδες και στα λόγγα μας, στα λαγκάδια μας, στις νεροσυρμές μας και στις βρύσες μας τέτοιες Ξωτικές.…
Τον καιρό εκείνο, που υπήρχαν οι Νεράιδες κι οι Ξωτικιές στα νερά και στα λόγγα, δεν ήταν ακόμα χτισμένα τα Γιάννινά μας εδώ που βρίσκονται σήμερα. Δεν υπήρχε καθόλου πολιτεία με τέτοιο όνομα. Υπήρχε όμως μια παλιά πολιτεία, κάτω από το Κάστρο των Ελλήνων, που λέγεται σήμερα Καστρίτσα και τώχε γκρεμίσει η Μονοβύζα* πριν από πολλά - πολλά χρόνια. Αυτή η πολιτεία λέγονταν Εροιβιά** (Εύροια). Την όριζε ένα πανέμορφο βασιλόπουλο, μ' όλον τον τόπο: βουνά και κάμπους, που βρίσκονταν ολόγυρα. Αυτό το βασιλόπουλο, ενώ είχε όλα τα καλά του και τ' αγαθά του ως βασιλιάς, στέρνες γεμάτες φλουριά, αμέτρητα κοπάδια γιδοπρόβατα, χιλιάδες αλογοφοράδια, μουλάρια και βόδια, δεν γνώριζε καλή μέρα. Του έτρωγε μέρα-νύχτα η πίκρα την καρδιά. Δεν γελούσε, δεν τραγουδούσε, δεν χαίρονταν τα νιάτα του και δεν παντρεύονταν, γιατί δεν μπορούσε να βρει γυναίκα της αρεσιάς του, τη γυναίκα, που ’βλεπε κάθε νύχτα στον ύπνο του. Περπάτησε Ανατολές και Δύσες γυρεύοντάς την, αλλά δεν την απαντούσε πουθενά, όπου κι αν πήγαινε όπου κι αν γύριζε.
Ένας παλιός δούλος του παλατιού του, εκατοχρονιάρης, βλέποντας το βασιλόπουλο να μαραίνεται μέρα με την ημέρα, τον πόνεσε η καρδιά του και τον ρώτησε:
- Γιατί δεν γελάς και δεν χαίρεσαι, μον στέκεις πάντα μελαγχολικός και μαραίνεσαι; Πες μου τον καημό σου, γιατ' είμαι εκατό χρονών γέροντας κι έχουν ιδεί πολλά τα μάτια μου στη ζωή μου και ξέρω πολλά πράγματα… Ίσως μπορέσω να σου δώκω καμιάν ορμήνια.…
- Αγαπώ μια πανέμορφη κορασιά, πλειό όμορφη κι απ' τον αυγερινό, και τον αποσπερίτη, πλειό όμορφη κι απ' τη χρυσαυγή... Μια κορασιά, που την βλέπω κάθε νύχτα στον ύπνο μου, κι έχω γυρίσει όλον τον κόσμο, Ανατολή και Δύση, και δεν μπόρεσα, ούτε μπορώ να τη βρω!... Τι τα θέλω, λοιπόν, τα καλά που έχω; Τι τη θέλω τη ζωή, αφού δεν μπορώ να βρω και ν' αποχτήσω εκείνη, που κάνει την καρδιά μου να ματώνει; Καλύτερα να πεθάνω μια για πάντα, παρά να πεθαίνω κάθε μέρα και να ζω έτσι που ζω, πεθαμένος κι άθαφτος!
Τότε του απάντησε ο γέρος:
- Αφού δεν σου αρέσει καμιά γυναίκα στον Κόσμο, τότε να προσπαθήσεις και να μπορέσεις να πάρεις καμιά Νεράιδα για γυναίκα σου. Δύσκολο πράγμα αυτό, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρεις και να πάρεις την γυναίκα που ονειρεύεσαι. Για να το κατορθώσεις αυτό, πρέπει να πας μια νύχτα, πριν από τα μεσάνυχτα σε μιαν ακρολιμνιά της Λίμνης μας, πριν βγουν οι Νεράιδες να στήσουν το χορό τους και να κρυφτείς σ' έναν καλαμιώνα, έτσι που να μην μπορεί να σε ιδεί μάτι και να περιμένεις εκεί ως που να βγουν, κατά τη συνήθειά τους από την Λίμνη, να ρίχνουν τους πέπλους τους απάνω στα καλάμια και ν' αρχίζουν να χορεύουν, και τες ακούσεις να τραγουδούν, να πεταχτείς απ' την κρυψώνα σου, σαν γεράκι γλήγορος και ν' αρπάξεις έναν πέπλο, όποιο κι αν είναι, από τ' απλωμένα στα καλάμια και να φύγεις προς το παλάτι σου[…] Φτάνοντας στο παλάτι να πετάξεις αμέσως τον πέπλο στη φωτιά να γένει στάχτη… Τότες η Νεράιδα εκείνη θα γένει γυναίκα σου!
Ακούοντας αυτά τα λόγια το βασιλόπουλο, πήγε την ίδια νύχτα σε μια ακρολιμνιά και την ώρα που βγήκαν οι Νεράιδες από τη Λίμνη κι άπλωσαν τους πέπλους αυτός πετάχτηκε, άρπαξε έναν πέπλο και πήρε δρόμο, σαν ελάφι, για το παλάτι του.
Βλέποντας αυτό η Νεράιδα έτρεξε σαν τρελή, από κοντά του, παρακαλώντας και κλαίγοντας, να της τον δώκει, αλλά πού της το ’δινε αυτός, και τη στιγμή, που μπήκε στην αυλή του παλατιού του, αυτός μπροστά κι εκείνη πίσω, βρήκε τους ζυμωτάδες να ζυμώνουν ψωμί και τους φούρνους αναμμένους κι έριξε τον πέπλο της Νεράιδας σ' έναν από τους αναμμένους φούρνους, κι έγινε στάχτη.
Τότε η Νεράιδα έπαψε τες παρακάλιες και τα κλάματα, έπεσε στα γόνατά του, κι ώμοσε (ορκίστηκε) ότι θα γένονταν γυναίκα του. Το βασιλόπουλο την κοίταξε τότε κατάματα την Νεράιδα στο πρόσωπό της, την γνώρισε ότι ήταν εκείνη, πώβλεπε τόσον καιρό στα όνειρά του, και, μαγεμένος από την άρρητη ομορφιά της, διαλάλησε την άλλη μέρα σ' όλο το Βασίλειο του, ότι βρήκε τη γυναίκα, που γύρευε, κάλεσε στον γάμο όλη την αρχοντολογιά άντρες, γυναίκες και παιδιά, κι έγινε ο γάμος και χαρά που βάσταξαν βδομάδες…
Γενόμενη βασίλισσα η Νεράιδα, βαφτίστηκε Χριστιανή Ορθόδοξη κι ονομάστηκε Γιάννω.
Η Νεραϊδοβασίλισσα Γιάννω, ήταν, κατά το φαινόμενον μόνον ευτυχισμένη κι ευχαριστημένη με τη νέα κατάσταση της ζωής της.
Μια μέρα την έπιασε ο Βασιλιάς ν' αγναντεύει τη Λίμνη, να κλαίει και να μοιρολογάει και να τρέχουν τα δάκρυά της, σαν βρύσες, απάνω στα κάτασπρα μάγουλά της.
- Δεν μ' αγαπάς, Βασίλισσα γυναίκα μου, της είπε. Δεν μ' αγαπάς…
- Σ' αγαπώ, άντρα μου Βασιλιά, του απάντησε εκείνη, σ' αγαπάω και σε λατρεύω, αλλά με τρώει κι ο πόνος των τριάντα εννιά αδελφάδων μου, που τες ξεχωρίστηκα και τες έχασα έτσι έξαφνα κι αναπάντεχα…
- Αλλ' αφού κάηκε ο πέπλος σου και δεν μπορείς να ζήσεις πλειό μαζί τους, μέσα στα νερά της Λίμνης, όπως ζούσες έναν καιρό, γιατί κλαις στα χαμένα;
- Αλήθεια λες, άντρα μου Βασιλιά, θα μπορούσα όμως να παρηγορηθώ λίγο, αν μώχτιζες ένα παλάτι απάνω σ' εκείνον τον μεγάλο βράχο, που βρίσκεται ψηλά από τη λίμνη κι αντίκρυ στο Νησί. Έτσι θα μπορούσα να βλέπω και ν' ακούω τες αδελφές μου τα μεσάνυχτα με το φεγγάρι, ή με την αστροφεγγιά και τα μεσημέρια το καλοκαίρι, κάτω από το ηλιοστάλαμα.
- Μετά χαράς σου, Βασίλισσα γυναίκα μου! Θα γένει το θέλημά σου…
Της απάντησε ο βασιλιάς κι αμέσως διαλάλησε σ' όλα τα μαστοροχώρια και μαζεύτηκαν στην Εροιβιά χίλιοι μαστόροι και σε τρία χρόνια έχτισαν το Κάστρο της Νεραϊδοβασίλισσας Γιάννως, που σώζεται ως τα σήμερα, και στην άκρη του Κάστρου, ψηλά από τη Λίμνη, όπου είναι σήμερα το Τζαμί του Ασλάν -Πασά, της έχτισαν κι ένα πανώριο παλάτι με γυάλινο εξώστη, για να κάθεται αυτή μέσα, με σαράντα δούλες, ν' αγναντεύει τες τριάντα εννιά αδελφές της τες ώρες που βγαίνουν, νύχτα ή μέρα, από το νερό.…
Από τ' όνομα λοιπόν, της νεραϊδο-βασίλισσας Γιάννως, ονομάστηκε το Κάστρο "Κάστρο της Νεράιδας" κι η πολιτεία που χτίστηκε αργότερα, Γιάννινα*** […]
Χρήστος Χρηστοβασίλης (απόσπασμα)
Η ιστορία αυτή δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην επιθ. Ελλοπία, Ιωάννινα, Δεκ. 1930, ετ. Α΄αρ 5, σελ 113-115. Αναδημοσιεύτηκε στη συλλογή διηγημάτων: Χρήστος Χρηστοβασίλης, Γιαννιώτικα Διηγήματα, εκδόσεις Ροές- Οι Ηπειρώτες, Αθήνα 2007. Πηγή...>>>
------------------------------------------------
* Ο θρύλος της Μονοβύζας είναι από τους πιο διαδεδομένους στον χώρο της Ελληνικής Επικράτειας. Το όνομά της είναι συνδεδεμένο με κάθε μεγάλη καταστροφή.
https://www.willowisps.gr/main/-/25/2/2019
Ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης επισημαίνει πως στην Ήπειρο συνυπάρχει και το στοιχείο των πλασθέντων μυθευμάτων για τη βασίλισσα των Ιλλυριών, Τεύτα.
Έχουμε εδώ, λοιπόν, την εκδοχή της ταύτισης της Μονοβύζας στην Ήπειρο με τη συγκεκριμένη βασίλισσα η οποία κατέλαβε την πρωτεύουσα των Χαόνων, Φοινίκη, το 231 π.Χ. Αν λάβουμε υπόψη πάντως το μέγεθος της καταστροφής που θρυλείται, τότε φαίνεται πιο πιθανό το γεγονός που ενέπνευσε τον λαϊκό μύθο, (αν θεωρήσουμε πως η απαρχή βρίσκεται τόσο παλιά στο χρόνο) να είναι η καταστροφή των 70 πόλεων της Ηπείρου από τον Ρωμαίο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο το 167 π.Χ. Πάντως η περιοχή της Ηπείρου έχει υποστεί πολλές λεηλασίες και ερημώσεις στη διάρκεια της ιστορίας της.
** Εροιβιά: Παραφθορά του ονόματος της αρχαίας Ηπειρωτικής πολιτείας Ευροίας ή Ευρροίας, της οποίας η τοποθεσία πιστεύεται να είναι κάτω από την ακρόπολη της Καστρίτσας, προς τη λίμνη της Λαψίστας. Τ’ όνομα της Εροιβιάς, σώζονταν άλλοτες, πριν πενήντα χρόνια, σ’ ένα δημοτικό τραγούδι, του οποίου θυμούμαι μερικούς στίχους:
«Ποιος είδε και δεν τρόμαξε της Εροιβιάς τον κάμπο. Εκεί συν πέντε δεν πατούν, συν δέκα δεν διαβαίνουν, Γιατί φωλιάζουνε θεριά, με πέντε πήχες δόντια, φίδια με σαραντάπηχες ουρές και δυο κεφάλια.»
http://repository.kentrolaografias.gr/xmlui/handle/20.500.11853/291880?show=full
*** Τα Ιωάννινα, γνωστά και ως Γιάννενα ή Γιάννινα, είναι πόλη της Ηπείρου. Για την ονομασία της πόλης υπάρχουν αρκετές εκδοχές χωρίς να είναι επιβεβαιωμένες. Η μια είναι ότι ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ιουστινιανός μετέφερε τους κατοίκους της Ευροίας στην περιοχή του κάστρου, την οποία οχύρωσε και έδωσε το όνομά του. Αυτό βασιζόταν στις αναφορές του ιστορικού Προκόπιου, στο έργο του περί κτισμάτων. Άλλη εκδοχή είναι ότι η πόλη αναπτύχθηκε πρώτα γύρω από το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, το οποίο έδωσε το όνομα στην πόλη. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα προήλθε από το όνομα Ιωαννίνα, το όνομα της κόρης του Βελισάριου, στρατηγού του Ιουστινιανού. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι οφείλεται στον πρώτο οικιστή της πόλης, τον Ιωάννη, γιο του Αλεξίου Κομνηνού. Κατά καιρούς έχουν αναφερθεί διάφορες εκδοχές για την ονομασία της πόλης.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B9%CE%BD%CE%B1
Όλο ψέματα κι αλήθεια, έτσι είν΄ τα παραμύθια!
Ακούστε ολόκληρο το παραμύθι:
«Το Κάστρο της Νεράιδας», εδώ...>>>